2002 (Musea Records)
De Poolse progband Quidam heeft zichzelf in 1996 onsterfelijk gemaakt met het titelloze debuut, een album waarop je de bombast beslist niet met een verkleinwoordje mag aanduiden. Elke fan van neo-prog loopt er mee weg, temeer daar zangeres Emila Derkowska zo aangenaam bij de luisteraar binnenkomt. Twee jaar later verschijnt “Sny Aniolow” en dat valt met z’n progpop nogal zwaar voor een ieder. Er zijn weliswaar een paar aardige passages op te vinden maar het meeste materiaal van het album is gewoonweg onbezield te noemen. Het contrast met het debuut is groot en het wachten op een volgend album stelt de zenuwen ook al op de proef. Vier jaar heeft het geduurd totdat in 2002 “The Time Beneath The Sky” het levenslicht ziet, eerst nog even met Poolse titels maar kort daarna brengt Musea het album wereldwijd uit met Engelse titels. De opluchting is groot, eindelijk weer een goed album. “The Time Beneath The Sky” bevat een prachtige mengeling van progressieve rock, wereldmuziek, folk, ambient, jazz, elektronica en pop. Het is een album dat op zichzelf staat en niet echt te vergelijken is met het debuut. Mij kluistert het nog meer aan de boxen, aangezien er zoveel te beleven valt.
Quidam heeft een eigen identiteit die groter is dan de stijl waarin ze spelen. Naast de innemende stem van Derkowska zijn het de bijna constant in het geluidsbeeld opdoemende partijen dwarsfluit van Jarcek Zasada en de lyrische verrichtingen van Maciel Meller op gitaar die dit bewerkstelligen. Helaas is aan deze legendarische trojka een eind gekomen want Derkowska heeft de band slechts enkele maanden na de release van “The Time Beneath The Sky” verlaten om zich te richten op een carrière als gospelzangeres. Tot overmaat van ramp vertrokken niet lang daarna ook bassist Radek Scholl en drummer Rafal Jermakow. Dat het daarna met een nieuwe line-up weer goed gekomen is met Quidam is mooi maar dat neemt niet weg dat er een enorme laag melancholie over “The Time Beneath The Sky” ligt.
Tijdens de research die ik altijd voorafgaand aan een recensie doe kwam ik erachter dat de band die in 2014 werd opgedoekt in 2021 weer tot leven is gebracht met Emila Derkowska achter de microfoon en met de oorspronkelijke fluitiste Ewa Smarzynska. Op zich goed nieuws natuurlijk maar het wordt nog leuker, de drie albums uit de Derkowska-tijd worden allemaal als Anniversary Edition heruitgebracht waardoor ze na lange tijd in de loop van 2022 weer verkrijgbaar zijn. Vooralsnog heb ik toch maar een recensie geschreven over het oorspronkelijke album en zal er later een toevoeging aan doen.
Over naar de tien nummers van het album en de gevoelens die ze genereren. Direct vanaf het begin word je gevangen door de indrukwekkende vocalisaties van Derkowska en het intrigerende van de dwarsfluit. Zasada heeft een krachtige staccato manier van spelen waarbij je de lucht haast door z’n instrument ziet stromen. Een blik op de songtitel, Letter From The Desert, zegt dan ook genoeg. Hier wordt het desolate van de woestijn verklankt, mysterieuze sferen in een Oosterse setting vol ambiente geluiden, lekkere gitaarriffs en een serene hobo. In het tweede deel van het nummer, Still Waiting, heerst een jazzy sfeer waarover prachtig wordt gezongen. Eens temeer laat Derkowska horen dat het Pools een perfecte zangtaal is zoals het Slavische dat in mijn ogen eigenlijk altijd is. Een mooie solo op de bugel brengt warmte in dit door toetsen gedomineerde nummer aan en zo is daar No Quarter. Met respect voor het origineel van Led Zeppelin brengt Quidam hier een prachtige interpretatie, compleet met zinderende dwarsfluit, ingeblikte zang en een juweel van een gitaarsolo. Covers hebben vaak een slechte naam, deze echter is te mooi om lelijk over te doen. Met het niemendalletje New Name en het folky Kozolec sluit Quidam het eerste gedeelte van het album af om vervolgens al hun kwaliteiten aan te spreken in een magnifiek vijfluik.
De suite klinkt niet echt als een epic maar als een aaneenschakeling van nummers. Wellicht dat er tekstueel een verband is maar dan moet ik eerst op les wil ik daar wat zinnigs over kunnen zeggen. Wel heb ik zo’n donkerbruin vermoeden aangezien de hoofdtitel gaat over de tijd van ons hier beneden. Zou het over allerlei existentiële vragen gaan? Gelukkig heb ik meer verstand van muziek en is me die geweldige gitaarsolo richting Sylvan in Credo I niet ontgaan. Dat het instrumentale tweede deel ook nogal op de deur klopt zal niemand echt verbazen. De riff daar van gitaar en basgitaar werkt namelijk zo aanstekelijk dat menig Porcupine Tree-hart spontaan zal gaan huppelen. Met You Are (In The Labyrinth Of Thoughts) last de band even een relaxmomentje in. Onder de begeleidende klanken van een akoestische gitaar voltrekt zich een aardig popliedje waarna je je kan opmaken voor het schitterende Quimpromptu. Wat laat Meller hier een gave gitaarmelodie horen. Het is of je de hemel binnen gaat. Deze slotmelodie komt over als een finale en het lijkt me ook zo bedoeld. De echte afsluiter, (Everything Has Its Own)Time Beneath The Sky, heeft namelijk de allure van een epiloog. Mooi, al is alle kruit dan al verschoten.
Zeer regelmatig bevolkt “The Time Beneath The Sky” m’n cd-speler. Ik heb altijd zin in het luisteren ernaar, kan me niet heugen dat dat niet zo was. De neo-proggy muziek is een geslaagd samengaan van smaak en kunde. Voor sommigen misschien iets te licht, voor mij echter is de muziek perfect op stoom.
© Dick van der Heijde 2022